Ćelija

Ćelije su osnovne gradivne i funkcionalne jedinice živih bića, osim virusa koji nemaju ćelijsku građu. Ljudsko telo se sastoji od trilion ćelija. One izgrađuju telo, koriste hranljive materije,iz njih dobijaju energiju, a vrše i neke specifične funkcije. Ćelije sadrže nasledni materijal i mogu da naprave sopstvene kopije (ćelijska deoba). Izgrađene su od mnogo delova, nazvanih organele, od kojih svaki ima različitu funkciju, ulogu. Ćelije komuniciraju međusobno preko širokog repertoara signalnih molekula. Evolucija ćelija traje oko 3,5 milijardi godina.

U prirodi postoje brojni organizmi čije se telo sastoji iz jedne ćelije, kao što su bakterije, praživotinje, neke alge i gljive. Sa druge strane višećelijski organizmi mogu imati više miliona, biliona, kvadriliona ćelija. Tako se u organizmu odraslog čoveka nalazi oko 1014 ćelija koje obavljaju mnoštvo raznovrsnih funkcija pa se time i međusobno razlikuju. Ćelije slične građe koje vrše istu funkciju udružuju se gradeći tkiva.

Vrh stranice

Velićina ćelije

Veličina ćelija veoma varira, kako kod biljaka tako i kod životinja. Kod biljaka se najčešće kreće od 10 do 100 μm, a kod životinja 10 do 30 μm. Najmanje u organizmu čoveka su nervne ćelije u kori malog mozga, veličine od 5 μm, a najveće su od 120-200 μm (jajna ćelija, osteoklasti, megakariociti i dr). Posebno velike su ćelije skeletnih mišića čoveka sa dužinom od po nekoliko cm, kao i nervne ćelije čiji nastavci (aksoni) mogu dostići dužinu od 1 m. Gigantske razmere mogu dostići i neke prozenhimske biljne ćelije, kao npr. ćelije koprive sa dužinom do 75 mm.

Vrh stranice

Metabolizam ćelije

Sveukupnost biohemijskih reakcija u ćeliji, odnosno ukupan promet materije i energije predstavlja metabolizam. Karakterišu ga dva osnovna procesa: anabolizam i katabolizam. Anabolizam predstavlja sintezu složenih jedinjenja iz prostih, uz potrošnju energije (fotosinteza, sinteza proteina itd.). Katabolizam su reakcije razgradnje složenih jedinjenja na prosta, uz oslobađanje energije (disanje, varenje). U ćeliji se stalno i uporedo dešavaju procesi anabolizma i katabolizma. Energija koja se oslobodi u procesima katabolizma koristi se u anabolizmu. Energiju ćelija koristi iz molekula adenozin trifosfata (ATP).